Houvast(en)

We zijn dus overal een beetje, maar zijn we ook echt aanwezig? Hebben wij nog voldoende echt en hecht contact met elkaar? Met onszelf? Reclame, consumptie en technologische vooruitgang doen ons het oog verliezen dat we als mens nooit alleen zijn. We zijn symbolische wezens, die niet zonder verbinding kunnen. We zijn onszelf dankzij de ander. Levinas schreef er prachtige werken over, die vandaag meer dan ooit relevant zijn. We leven in gezinnen, families, groepen of gemeenschappen, zijn allemaal onderdeel van een groter geheel. Door - soms noodgedwongen -  vooral met onszelf bezig te zijn, ontzeggen we onszelf de menselijke behoefte aan verbinding en structuur. Op korte termijn kan een individuele yoga-cursus of een retraite heil brengen, maar een samenleving bouwen en in beweging houden, kunnen we alleen samen.

Naast symbolische en sociale wezens zijn we ook rituele wezens. Houvast en verbinding creëren we mede aan de hand van gewoontes, structuren, tradities en rituelen. Ik geloof dat rituelen niet zomaar een onderdeel zijn van het verleden, maar meer dan ooit steunpunten die ons heden betekenis kunnen geven. Herman De Dijn beschreef ze als ‘betovering’. Ook in een seculiere maatschappij zoeken wij naar betovering, naar betekenis. Denk maar aan het belang en de evidentie van rituelen bij een geboorte, een sterfgeval, een huwelijk, een jubileum of pensioen. Rituelen zijn overal, ook in hedendaagse media. Je vindt ze in projecten zoals ‘‘Last Days’ of ‘Birth Day’ van fotografe Lieve Blancquaert, of ‘dagen zonder broer’ over rouw met Jeroen Meus. Deze verhalen raken ons in onze diepst menselijke kern en tonen hoe wij zoeken naar hoe we kunnen omgaan met het leven op de meest wezenlijke momenten.

In mijn dagelijks leven, dat sinds mijn ministerschap meer gejaagd is dan ooit, probeer ik heel bewust rustpunten op te zoeken en bezinning in te bouwen. Verbinding zoeken en momenten van vastigheid na te jagen. Nu nog meer dan vroeger. Samen naar een viering gaan, en in alle rust en stilte in verbinding staan met elkaar, met God of met datgene wat ons betekenis geeft. En daarbij voelen dat we niet alleen zijn. Niet voor niets vinden we de idee van samen ‘vasten’ of zich tijdelijk onthouden van iets ook terug buiten het religieuze. Denk maar aan “Tournée Minerale” of “Dagen zonder Vlees”. Elk jaar tonen we onze solidariteit tijdens de warmste week. We houden rekening met de collega’s die meedoen aan de Ramadan. Zulke aanknopingspunten moeten we koesteren. Elk jaar zijn ze daar weer, we hebben er zelfs geen doodle voor nodig. En de groep deelnemers groeit.

Maar hét moment bij uitstek is voor mij toch de vastentijd voor Pasen. Hij combineert het symbolische, sociale én rituele. Hij laat me toe om even  halt te houden, soms af te ronden en verder te gaan. Voor mij is vasten stilstaan bij wat we hebben, evidenties in vraag stellen en op zoek gaan naar wat er écht toe doet. Zorg dragen voor elkaar en onszelf, zowel op mentaal als fysiek vlak. Dat ook onze ouders en grootouders meededen, en de mensen die na ons komen misschien opnieuw, geeft structuur en houvast en schakelt ons in tussen verleden en toekomst.

Dirk De Wachter zei “Streven naar het geluk als levensdoel is een vergissing. Streven naar zin en betekenis daarentegen, is waar het leven om draait”. Tijd nemen om te reflecteren over klein en groot geluk, over de wereld rondom jou, over wat je dankbaar maakt, … De vastenperiode is een uitgelezen tijd om hiervoor tijd voor te maken. Of je nu een religieuze invulling geeft aan deze vasten of net een heel persoonlijke (minder schermtijd, minder alcohol, of wat dan ook): ik wens iedereen veel verbinding en reflectie toe.