Calais group overlegt in Londen over strijd tegen transmigratie en mensensmokkel

Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden en de Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor zijn vandaag in Londen om samen met de Binnenlandministers van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Nederland en Duitsland een gemeenschappelijk actieplan aan te nemen dat inzet op de strijd tegen mensensmokkel en de problematiek van transmigratie. Een eerder overleg van de zogenaamde ‘Calais Group’ vond plaats in Brussel op 4 maart 2024. Het overleg vandaag wordt voorgezeten door de Britse Home Secretary Yvette Cooper en Duits minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser.

Het Verenigd Koninkrijk wil met het overleg inzetten op het aannemen van een ‘Gemeenschappelijk actieplan’. Dit plan omvat in eerste tijd 5 maatregelen die vooral inzetten op het verbeteren en verder operationaliseren van reeds bestaande procedures en werkafspraken

Fenomeen

Het fenomeen van transmigratie en zo ook mensensmokkel, waarbij mensen tijdelijk in een land verblijven of er op doorreis zijn om uiteindelijk aan te kunnen komen in het Verenigd Koninkrijk, is opnieuw in stijgende lijn.
Volgens het Europese ISAA-rapport (Integrated Situational Awareness and Analysis) werden in 2023 62.000 illegale overtochten vastgesteld. Dit was voor het eerst in jaren een daling (-12%). In 2024 is er echter opnieuw sprake van een stijgende trend: van het begin van het jaar tot en met november 2024 werden 61.918 kanaalovertochten gedetecteerd, wat 8% meer is dan in dezelfde periode vorig jaar.

België is voor wat betreft de effectieve vertrekken via de Noordzee met bootjes minder betrokken partij. Het is vooral Frankrijk dat zich met het fenomeen geconfronteerd ziet. De afstand vanaf de Belgische kust tot aan het Verenigd Koninkrijk is veel groter dan vanuit Frankrijk en er is veelal een tegengestelde stroming. De inzet van de politie-en hulpdiensten op de Belgische territoriale wateren volgt veelal als reactie op een vraag vanuit Frankrijk omdat bootjes met transmigranten (de zogenaamde ‘small boats’) dreigen af te drijven. Een belangrijk aandachtspunt voor ons land blijft de Haven van Zeebrugge en de vrachtwagenparkings langs de autosnelwegen (verstekelingen). Ook zijn onze diensten waakzaam voor verschuivingen.

Het zijn voornamelijk de mensensmokkelaars die een prioriteit vormen voor onze politiediensten en justitie. Internationaal georganiseerde criminele organisaties beloven de transmigranten in ruil voor veel geld een veilige aankomst in het Verenigd Konikrijk. Door deze netwerken van mensensmokkelaars te ontmantelen en de logistieke ketens plat te leggen, kunnen we mensenlevens redden. De gebruikte technieken zijn immers gevaarlijk, kunnen levensbedreigende zijn en hebben ook al effectief het leven gekost aan heel wat mensen. Van zuurstofgebrek in containers, tot onderkoeling in diepvriestransporten, tot de verdrinkingsdood met de zogenaamde ‘small boats’. Opdat de onderzoeken zo succesvol mogelijk zouden zijn, is een vlotte uitwisseling van informatie tussen de betrokken landen belangrijk, en dus ook met het Verenigd Koninkrijk.

Nood aan informatiedeling en samenwerking

De Brexit heeft onder meer als gevolg gehad dat heel wat bestaande samenwerkingen tussen de politiediensten, niet in het minst op vlak van informatiedeling, opgehouden zijn te bestaan. Een kader voor gegevensuitwisseling uit 2021 tussen de handhavingsdiensten van de lidstaten en het Verenigd Koninkrijk, net als de samenwerking tussen de het Verenigd Koninkrijk en Europol en Frontex, waren de eerste belangrijke stappen richting opnieuw een volwaardige informatiedeling.

Maar minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden onderstreept op het overleg opnieuw het belang van het tijdig en efficiënt delen van informatie. Daarnaast is er ook de vaststelling dat een wettelijke kader ontbreekt om, los van de samenwerking op vlak van politie en justitie, ook op andere manier in te kunnen zetten op maatregelen die de migratiestroom kunnen indijken.

Gemeenschappelijk actieplan

Met een gemeenschappelijk actieplan willen de betrokken landen daarom alvast inzetten op maatregelen met onmiddellijke impact op korte termijn. Het plan is erop gericht om de bestaande procedures en werkafspraken te verbeteren en nog meer te operationaliseren.

Het plan zet in op vijf punten:

• Het bundelen van de individuele ontradende communicatie-initiatieven aan de bevolking van landen van waaruit de meeste vertrekken worden vastgesteld;
• Het verder verfijnen van de infomatiedeling met de bedoelding doelgerichter informatie in te zamelen bij slachtoffers van mensensmokkelaars en om de ‘Organised crime groups’ efficiënter te ontwrichten, hun verdienmodel te breken en om sneller de logistieke ketens plat te kunnen leggen;
• Het inzetten op informatiedeling specifiek gericht naar het opsporen van de illegale financieringsmechanismen van de smokkelnetwerken;
• Het tegengaan van het gebruik van sociale media door mensensmokkelaars dat vandaag massaal wordt gebruikt om ‘klanten’ te ronselen;
• Het uitvoeren van ‘risicoanalyses’ binnen Noordwest Europa en de informatie uit de analyses over migratiestromen en smokkelroutes sneller en efficiënter delen om kordater handhavingsacties te kunnen organiseren.

Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden:

“Er zijn sinds de Brexit al heel wat stappen gezet om de samenwerking in de strijd tegen transmigratie en zo ook mensensmokkel te verbeteren en te operationaliseren. De steun en inzet van het Verenigd Koninkrijk in de Haven van Zeebrugge, en bij uitbreiding de kuststreek, is daar een goed en belangrijk voorbeeld van. Maar inlichtingen kunnen ombuigen naar operationele informatie die kan dienen om én mensenlevens te redden én de internationaal georganiseerde criminaliteit op vlak van mensensmokkel te ontmantelen, vraagt naar de toekomst toe nog meer inspanningen en tegemoetkomingen. Zo moet ook het ‘businessmodel’ van de mensensmokkelaars worden doorbroken. De partners aan de tafel waren het er over eens dat inbreken in het verdienmodel een belangrijk rem kan zetten op het smokkelen van mensen en dus een belangrijk middel om slachtoffers te vermijden. Met het aannemen van het Gemeenschappelijk Actieplan, zetten we alvast een volgende stap in de goede richting”.